Integracja sensoryczna (SI)

Zajęcia integracji sensorycznej to rodzaj wspomagania dziecka, który odbywa się w specjalnej sali. Niektóre jego założenia z powodzeniem mogą być wykorzystane również w domu. Ma na celu zaspokojenie potrzeb dziecka związanych ze zmysłami, co wpływa na poprawę w zakresie zachowania, koncentracji, umiejętności zabawy, umiejętności ruchowych, koordynacji, etc.

Terapia wygląda jak zabawa, dlatego szczególnie zalecana jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym – w przypadku których zabawa jest jednym z głównych etapów prowadzących do rozwoju. Metoda jest ciągłym balansowaniem pomiędzy zaspokajaniem potrzeb dziecka i podążaniem za nim (to dziecko pokazuje swoim zachowaniem jakie działania są mu potrzebne do rozwoju na danym etapie życia), a stawianiem określonych wymagań.

Zajęcia SI mogą być wspomagające dla dzieci, które:

• mają trudności w równowadze, często się potykają, przewracają;
• unikają zabaw/aktywności związanych z brudzeniem rąk;
• mają opóźniony rozwój mowy lub ruchowy;
• mają problem z utrzymaniem uwagi na zadaniu, nie doprowadzają czynności do końca;
• mają słabą koordynację ruchową (słabo wycinają, rysują);
• są wyjątkowo wrażliwe na bodźce (np. zatykają uszy na jakiś dźwięk);
• mają obniżoną wrażliwość na bodźce (np. nie zwracają uwagi na zimno, ból);
• szybko się męczą;
• są stale w ruchu (biegają, kręcą się, huśtają się);
• mają trudności z umiejętnościami samoobsługowymi (jedzenie posiłków, ubieranie się);
• nie lubią zabaw ruchowych, gier sportowych;
• miewają odruch wymiotny podczas spożywania niektórych pokarmów;
• nadmiernie chodzą na palcach;
• niechętnie dotykają zabawek i innych przedmiotów;
• nie lubią mycia twarzy, włosów, uszu; nie lubią obcinania paznokci i włosów;
• mają chorobę lokomocyjną;
• nie lubią określonych tkanin, z których wykonane są ubrania (np. wełna);
• mają nienaturalny lęk przed wysokością, ruchem, upadkiem;
• podczas zajęć stolikowych często podpierają głowę, przysiadają nogi;
• mają problem z nauczeniem się nowych zadań ruchowych (np. jazda na rowerze);
• nieprawidłowo chwytają kredkę, długopis;
• preferują siedzący tryb życia (np. oglądanie telewizji, gra na komputerze);
• niechętnie podejmują się nowych zadań;
• mają trudności z naśladowaniem ruchu;
• są wycofane, nieśmiałe, lękliwe.

Zajęcia SI z „terapią ręki”

Terapia ręki ukierunkowana jest na przygotowanie ręki do optymalnego pełnienia swych funkcji, które zależne są od wieku i poziomu rozwojowego dziecka. W przedszkolu zwieńczeniem działań terapeutycznych jest poprawa w zakresie umiejętności grafomotorycznych (czego wyrazem jest rozwój rysunku) i samoobsługowych, w szkole efektywne pisanie. Istotne w terapii ręki jest holistyczne i kompleksowe podejście do trudności dziecka. Na sukces pracuje się nie tylko poprzez działania ukierunkowane na małą motorykę, ale też motorykę dużą (odpowiednia stabilizacja tułowia, barków, zakres ruchu w stawach, koordynacja), funkcjonowanie zmysłów (niwelowanie nadwrażliwości, podwrażliwości zmysłów) oraz motorykę oczu. Odpowiednie działania sprawiają, że ręce stają się bardziej sprawne i gotowe do podjęcia wyzwań jakie stawia przed nimi codzienne funkcjonowanie.

Dla kogo jest przeznaczona?

Zajęcia przeznaczone są dla dzieci, które mają obniżoną sprawność ręki w zakresie różnorodnych umiejętności. Objawami nieprawidłowej pracy ręki i zaburzonych umiejętności manualnych mogą być:

• niechęć do pisania, rysowania, manipulowania przedmiotami,
• niska sprawność w zakresie umiejętności samoobsługowych (posługiwanie sztućcami, zakładanie butów, zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł, etc.),
• problemy z manipulacją (np. cięcie, rysowanie, zapinanie),
• niechęć do działań plastycznych, technicznych, konstrukcyjnych (układanie puzzli, klocków),
• jakość prac plastycznych nieadekwatna do włożonego w działanie wysiłku,
• rysunki wyglądające jak dzieła dziecka młodszego, ubogie,
• kopiowanie rysunków/wzorów w sposób niedokładny, niekształtny, stosowanie niewłaściwych proporcji,
• nieprawidłowe rozmieszczenie elementów rysunków/pisma na kartce (np. nadmierne przesunięcie do lewej/prawej krawędzi kartki)
• niechęć do dotykania nowych faktur, zabawek, przedmiotów,
• unikanie aktywności związanych z brudzeniem się (np. lepienie plasteliną, malowanie farbą palcami),
• trudność w łapaniu, rzucaniu piłką,
• trudność w wyklaskiwaniu wystukiwaniu rytmu rękami, palcami,
• zbyt silny lub zbyt słaby nacisk kredki podczas rysowania/pisania (bardzo mocna lub ledwo widoczna kreska),
• zapominanie o przytrzymaniu kartki drugą ręką podczas rysowania/pisania,
• podpieranie głowy, nieprawidłowa postawa podczas pisania/rysowania,
• niewykształcona preferencja ręki (pow. 4 r. ż),
• nieprawidłowy chwyt kredki/długopisu,
• rysowanie szlaczków w odwrotnym kierunku (od prawej do lewej), pismo lustrzane,
• tzw. „brzydkie pismo”: wykraczanie poza liniaturę, niekształtne, nieproporcjonalne litery, niepoprawne łączenie liter, obniżona czytelność pisma, estetyka prowadzenia zeszytu,
• zbyt wolne tempo pisania,
• dysgrafia,
• opóźniony rozwój mowy,
• wtórne zaburzenia zachowania wynikające z przeżywanej przez dziecko frustracji z powodu braku sukcesu w czynnościach manualnych.